Święto Niepodległości - rys historyczny
Dnia 11 listopada będziemy tradycyjne obchodzić Święto Niepodległości. To właśnie ta data ma dla narodu polskiego znaczenie bardzo ważne, bo po 123 latach mroku niewoli nasze państwo ponownie pojawiło się na mapie Europy. Warto więc pokrótce omówić najważniejsze fakty związane z tym doniosłym wydarzeniem.
Stworzona na mocy aktu unii lubelskiej w 1569r. polsko-litewska Rzeczpospolita Obojga Narodów zaliczana była do grona europejskich potęg. Przez długi czas była symbolem udanego połączenia w jeden organizm polityczny dwóch dotychczas w zasadzie odrębnych państw, przykładem, jak wielokulturowe i wieloetniczne społeczeństwo może w niespokojnych czasach żyć zgodnie z zasadami tolerancji. Niestety, na skutek wad ustrojowych, na czele z absurdalnym liberum veto, zatracenia obywatelskiego poczucia odpowiedzialności za kraj oraz zaborczych tendencji w polityce potężnych sąsiadów, nasze państwo najpierw pogrążyło się anarchii, a następnie upadło w wyniku trzech rozbiorów w 1795r. Na długie dziesięciolecia znaleźliśmy się pod kontrolą Rosji, Austrii i Prus, a kolejne próby wywalczenia niepodległości w postaci powstań narodowych, takie jak listopadowe i styczniowe, kończyły się klęską i sprowadzały na Polaków zemstę zaborców.
Mimo braku niepodległości cały czas rozwijała się wspaniale kultura narodowa, to wtedy powstawały ponadczasowe dzieła Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego czy Fryderyk Chopina. Przelana w wystąpieniach przeciw zaborcom krew także nie poszła na marne, bo pamięć o bohaterach wzmacniała ducha narodowego i stała się matecznikiem, z której zrodziło się pokolenie patriotów gotowych do poświęcenia życia i walki o niepodległość Ojczyzny. To przecież pamięć o powstańcach styczniowych w sposób najistotniejszy wywarła wpływ na patriotyzm Józefa Piłsudskiego, sztandarowej postaci związanej z walką o wolność Polski.
Najważniejszym jednak czynnikiem, który przez długi czas skuteczne torpedował nasze starania o odzyskanie niepodległość był sojusz trzech potężnych mocarstw rozbiorowych. Jedność działania zaborców w końcu jednak zakończyła się, gdy na przełomie XIX i XX w. doszło do powstania dwóch przeciwstawnych sobie sojuszy polityczno-militarnych. Po jednej stronie znalazły się Niemcy i Austro-Węgry (tzw. państwa centralne), a ich przeciwnikiem była Rosja (tzw. koalicja). Polacy dostrzegli wtedy szansę na możliwość walki o upragnioną wolność i jeszcze przed wybuchu konfliktu zaczęli tworzyć różne organizacje militarne, które stworzyły kadry dla przyszłej armii polskiej. Powstały także dwa obozy polityczne: proaustriacki, na którego czele stał J. Piłsudski, zakładający współpracę z państwami centralnym oraz prorosyjski z R. Dmowskim, upatrujący szansę na walkę o wolność w oparciu o Rosję.
W końcu tak długo wyczekiwana przez cztery pokolenia Polaków i stwarzająca szansę na urzeczywistnienie wizji wolnej Polski I wojna światowa wybuchła w 1914r. i trwała 4 lata. W wojnie po obu stronach frontu walczyło 3 milionów Polaków. Do najsłynniejszych polskich formacji wojskowych należały bez wątpienia Legiony Polskie, które m.in. wysławiły się męstwem w takich bitwach z wojskami rosyjskimi jak Rokitna czy Kostiuchnówką. W walkach zginęło ok. 500 tyś. Polaków, ale nie była to krew przelana nadaremnie, bo dzięki temu wyrosło pokolenie dobrze wyszkolonych żołnierzy i dowódców, skutecznie walczących później o granice odrodzonej Rzeczypospolitej. Natomiast we Francji działał Komitet Narodowy Polski, którym kierował Roman Dmowski, reprezentujący sprawę polską na arenie międzynarodowej.
W 1918 r. sytuacja międzynarodowa zaczęła wyraźnie sprzyjać sprawie polskiej. 8 stycznia prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas W. Wilson w 13 punkcie swojego tradycyjnego orędzia zapowiedział utworzenie niepodległego państwa polskiego z dostępem morza. Upadek caratu w Rosji i wojna domowa w tym kraju, klęska militarna Niemiec oraz rozpad Austro-Węgier ostatecznie umożliwiły Polakom ziszczenie się marzeń o niepodległości. Do Polski z internowania z Niemiec powrócił Józef Piłsudski, który 11 listopada 1918r. objął władzę nad wojskiem. Data ta zbiegła się z podpisaniem zawieszenia broni kończącego I wojnę światową i została przyjęta za datę odzyskania niepodległości przez Polskę.
Jednak odzyskanie niepodległości dopiero rozpoczęło proces budowy tzw. II Rzeczypospolitej. Należało m.in. zbudować struktury władzy, podjąć walkę o granice, stworzyć jednolity system prawny i gospodarczy. I choć nie wszystko udało się przeprowadzić w sposób wystarczający, to jednak radość z posiadania niepodległego państwa przesłoniła problemy i pokazała, jaką wartość w życiu narodu i każdego człowieka ma to piękne słowo: wolność.
